صندوق سرمایه‌گذاری شاخصی نوعی صندوق سرمایه‌گذاری مشترک یا صندوق قابل معامله در بورس است که به دنبال ردیابی بازده یک شاخص بازار است. شاخص بازار بورس، شاخص طلا و شاخص بازار خودرو تنها چند نمونه از شاخص‌های بازار هستند که صندوق‌های شاخصی ممکن است به دنبال ردیابی آنها باشند. در ادامه با ما همراه باشید تا بیشتر درباره این نوع صندوق‌های سرمایه‌گذاری شاخصی بدانید.
صندوق سرمایه گذاری شاخصی چیست؟
این صندوق نوعی صندوق سرمایه‌گذاری مشترک یا صندوق قابل معامله در بورس (ETF) است که اوراق بهادار را در یک شاخص خاص نگهداری می‌کند. تقریباً برای هر بازار و استراتژی سرمایه‌گذاری که فکر کنید، شاخص‌ها و صندوق‌های شاخصی وجود دارد. هنگامی که این نوع صندوق را خریداری می‌کنید، در یک سرمایه‌گذاری آسان و کم هزینه، مجموعه متنوعی از اوراق بهادار را دریافت می‌کنید.
برخی از صندوق‌های سرمایه‌گذاری شاخصی دارای هزاران اوراق بهادار در یک صندوق هستند که به کاهش ریسک کلی شما از طریق تنوع گسترده کمک می‌کند. با سرمایه‌گذاری در چندین نوع از این صندوق که شاخص‌های مختلف را ردیابی می‌کنند، می‌توانید پورتفولیویی بسازید که با تخصیص دارایی مورد نظر شما مطابقت داشته باشد. به عنوان مثال، شما ممکن است ۶۰٪ از پول خود را در صندوق‌های شاخصی بورس و ۴۰٪ در صندوق‌های اوراق قرضه قرار دهید.
مزایای صندوق‌های سرمایه‌گذاری شاخصی چیست؟
بارزترین مزیت آنها این است که آنها به طور مداوم انواع دیگر صندوق‌ها را از نظر بازده کل، شکست داده‌اند. یکی از دلایل اصلی این است که صندوق سرمایه‌گذاری شاخصی معمولاً هزینه‌های مدیریتی بسیار پایین‌تری نسبت به سایر صندوق‌ها دارند؛ زیرا به طور منفعل مدیریت می‌شوند. به جای داشتن یک مدیر فعال تجارت، و یک تیم تحقیقاتی که اوراق بهادار را تجزیه و تحلیل می‌کند و توصیه‌هایی را ارائه می‌دهد، سبد صندوق سرمایه‌گذاری شاخصی فقط از شاخص تعیین شده خود پیروی می‌کند.
این صندوق‌ها، سرمایه‌گذاری‌ها را تا زمانی که خود شاخص تغییر کند نگه می‌دارند (که اغلب اتفاق نمی‌افتد)، بنابراین هزینه‌های تراکنش کمتری نیز دارند. این هزینه‌های پایین‌تر می‌تواند تفاوت بزرگی در بازده شما به‌ویژه در درازمدت ایجاد کند. همچنین، اکثر صندوق‌های شاخصی در ایران مبتنی بر شاخص‌های متنوعی هستند که در معرض چندین بخش اقتصادی قرار می‌گیرند. بنابراین، حتی اگر صندوق سرمایه‌گذاری شاخصی را انتخاب کنید که بر اساس شاخص سرمایه بزرگ، سرمایه متوسط یا سرمایه کوچک باشد، سرمایه‌گذاری‌های شما در چندین بخش متنوع خواهد بود. در نتیجه، ریسک کلی برای مبلغ اصلی سرمایه‌گذاری کاهش می‌یابد. علاوه بر این، سرمایه‌گذارانی که در شاخص‌های گسترده سرمایه‌گذاری می‌کنند، از پتانسیل رشد ارائه شده توسط بخش‌های مختلف اقتصاد نیز بهره‌مند می‌شوند.
مانند سایر انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک، صندوق‌های سرمایه‌گذاری شاخصی نیز به‌طور حرفه‌ای توسط مدیر صندوق و تیم مدیریت می‌شوند، حتی اگر این طرح‌ها دارای یک اصل مدیریت غیرفعال باشند. این تضمین می‌کند که تخصیص دارایی‌های قابل سرمایه‌گذاری به روش مقرر مطابق با اهداف سرمایه‌گذاری اعلام شده طرح مدیریت می‌شود. علاوه بر این، سرمایه‌گذاری‌های این صندوق‌ها، مسیر مناسبی را برای سرمایه‌گذارانی ارائه می‌دهد که قصد دارند سرمایه‌گذاری‌های سهام بلندمدت متنوعی را در شاخص انتخابی خود انجام دهند.
معایب صندوق‌های سرمایه‌گذاری شاخصی چیست؟
هیچ شیوه سرمایه‌گذاری ایده‌آل نیست، و این شامل صندوق‌های شاخصی نیز می‌شود. یک اشکال در ماهیت آنها نهفته است: پرتفویی که با شاخص خود افزایش می‌یابد با شاخص خود سقوط می‌کند. برای مثال، اگر صندوقی دارید که بازار طلا را ردیابی می‌کند، زمانی که بازار به خوبی کار می‌کند از ارتفاعات لذت خواهید برد، اما زمانی که بازار سقوط کند کاملاً آسیب‌پذیر خواهید بود. در مقابل، با صندوقی که به طور فعال مدیریت می‌شود، مدیر صندوق ممکن است تصحیح بازار را که در راه است احساس کند و موقعیت‌های پرتفوی را برای حفظ آن تعدیل یا حتی نقد کند.
همچنین، تخصص یک مدیر سرمایه‌گذاری خوب، نه تنها می‌تواند از یک سبد محافظت کند، بلکه حتی از بازار نیز بهتر عمل می‌کند. با این حال، تعداد کمی از مدیران توانسته‌اند این کار را به طور مداوم و سال به سال انجام دهند.
به علاوه، تنوع بخشی یک شمشیر دولبه است. مطمئناً نوسانات را از بین می‌برد و خطر را کاهش می‌دهد. اما، همانطور که اغلب اتفاق می‌افتد، کاهش جنبه ریسک، روند صعودی را نیز محدود می‌کند. سبد گسترده سهام در یک صندوق سرمایه‌گذاری شاخصی ممکن است در مقایسه با سبد سهامی که در صندوق دیگری انتخاب شده است، به سمت پایین نزول کند.
چرا باید در صندوق‌های شاخصی سرمایه‌گذاری کنیم؟
سرمایه‌گذاری در این نوع صندوق‌ها، یکی از ساده‌ترین و موثرترین راه‌ها برای افراد برای ایجاد ثروت است. با تطبیق عملکرد چشمگیر بازارهای مالی در طول زمان، صندوق‌های شاخصی می‌توانند سرمایه شما را در درازمدت به یک مبلغ قابل توجه تبدیل کنند – و بهتر از همه، لازم نیست برای انجام آن کارشناس بازار سهام باشید.
سرمایه‌گذاران انتخاب صندوق‌های سرمایه‌گذاری شاخصی را به دلایل زیادی مفید می‌دانند:
- تحقیق در مورد سرمایه‌گذاری حداقل
- ریسک سرمایه‌گذاری مدیریت شده
- انتخاب‌های زیاد
- کارمزدهای پایین
- کارایی مالیاتی
تحقیق در مورد سرمایه‌گذاری حداقل
می‌توانید به مدیر پرتفوی صندوق سرمایه‌گذاری شاخصی اعتماد کنید تا به سادگی عملکرد شاخص پایه را در طول زمان مطابقت دهد.
ریسک سرمایه‌گذاری مدیریت شده
اگر اتفاق بدی برای یک یا دو شرکت در شاخص بیفتد، کمتر احتمال دارد متحمل ضررهای بزرگ شوید.
انتخاب‌های زیاد
می‌توانید صندوق‌هایی با شاخص گسترده یا صندوق‌های شاخص متمرکزتری که در بخش‌ها یا روندهای خاص سرمایه‌گذاری می‌کنند، خریداری کنید.
کارمزدهای پایین
وجوه شاخص معمولاً بسیار کم‌هزینه‌تر از گزینه‌های جایگزین مانند وجوه مدیریت شده فعال هستند. دلیل آن این است که یک مدیر صندوق شاخصی فقط باید سهام یا سایر سرمایه‌گذاری‌های یک شاخص را به طور منفعلانه بخرد – شما مجبور نیستید به آنها پول بپردازید تا بخواهند سهام خود را انتخاب کنند.
کارایی مالیاتی
صندوق‌های شاخصی در مقایسه با بسیاری از سرمایه‌گذاری‌های دیگر کاملاً از نظر مالیاتی کارآمد هستند. صندوق‌های شاخصی معمولاً نیازی به خرید و فروش دارایی‌های خود به اندازه وجوه تحت مدیریت فعال ندارند، بنابراین از ایجاد سود سرمایه‌ای که می‌تواند به صورت‌حساب مالیاتی شما اضافه کند، اجتناب می‌کنند.
تفاوت صندوق‌های شاخصی با صندوق‌های مشترک
سرمایه‌گذاران شاخصی نیازی به مدیریت فعال سرمایه‌گذاری سهام و اوراق قرضه ندارند؛ زیرا صندوق فقط یک شاخص خاص را دنبال می‌کند. به همین دلیل است که صندوق‌های سرمایه‌گذاری شاخصی به عنوان سرمایه‌گذاری غیرفعال شناخته می‌شوند – و این چیزی است که آنها را از صندوق‌های مشترک متمایز می‌کند.
صندوق‌های مشترک به طور فعال توسط مدیران صندوقی که سرمایه‌گذاری‌های شما را انتخاب می‌کنند، مدیریت می‌شوند. هدف صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک، شکست دادن بازار است؛ در حالی که هدف صندوق‌های شاخصی صرفاً مطابقت با عملکرد بازار است. از آنجایی که صندوق‌های سرمایه‌گذاری شاخصی نیازی به مدیریت روزانه انسانی ندارند، هزینه‌های مدیریتی کمتری نسبت به صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک دارند. پولی که در کارمزد با سرمایه‌گذاری در یک صندوق شاخصی بر روی یک صندوق سرمایه‌گذاری مشترک ذخیره می‌شود، می‌تواند در درازمدت پول زیادی را برای شما صرفه‌جویی کند و به نوبه خود به کسب درآمد بیشتر کمک کند.
صندوق سرمایه‌گذاری شاخصی برای چه کسانی مناسب است؟
این صندوق‌ها برای افرادی که به دنبال یک استراتژی سرمایه‌گذاری کم هزینه، متنوع و غیرفعال هستند، گزینه‌ای محبوب هستند. آنها برای تکرار عملکرد شاخص های بازار مالی، مانند S&P 500، طراحی شده‌اند و برای سرمایه‌گذاری بلندمدت، مانند حساب‌های بازنشستگی، ایده‌آل هستند. این صندوق‌ها معمولاً هزینه‌های کمتری نسبت به وجوهی که به طور فعال مدیریت می‌شوند، به دلیل سبک مدیریت غیرفعال آنها، دارند. در نتیجه کارمزد تراکنش‌ها و هزینه‌های عملیاتی کمتری دارند. در حالی که آنها مزایایی مانند ریسک کمتر از طریق تنوع و بازده بلندمدت قوی را ارائه می‌دهند، این صندوق‌ها نیز در معرض نوسانات بازار هستند و فاقد انعطاف‌پذیری مدیریت فعال هستند.
با وجود این محدودیت‌ها، صندوق‌های شاخصی اغلب به دلیل عملکرد ثابت خود مورد توجه قرار می‌گیرند و جزیی اصلی در بسیاری از پرتفوی‌های سرمایه‌گذاری شده هستند. مثل همیشه، هر فرد باید اهداف سرمایه‌گذاری شخصی و تحمل ریسک خود را در هنگام انتخاب برای بهترین صندوق شاخصی در نظر بگیرد، و مراجعه به مشاور مالی برای مشاوره شخصی توصیه می‌شود.
لیست بهترین صندوق‌های شاخصی در ایران
در ایران تا کنون ۵ صندوق شاخصی فعال بوده‌اند که در میان آنها تنها صندوق شاخصی هم وزن (به منظور داشتن بازدهی برابر با شاخص هم وزن بازار سهام)، صندوق کیان است. در جدول زیر برای انتخاب بهترین صندوق شاخصی، اطلاعات صندوق‌های گوناگون موجود در ایران به طور خلاصه آمده است:
| نام صندوق شاخصی | سال تاسیس | درصد بازدهی در سال گذشته (1401) |
| آرام مفید (آرام) | 1400 | 4/34 |
| فیروزه | 1393 | 30 |
| کاردان | 1394 | 2/38 |
| بازار آشنا (وبازار) | 1399 | 6/19 |
| کیان | 1401 | 2/38 |
چگونه سرمایه‌گذاری شاخصی را شروع کنیم؟
برا شروع سرمایه‌گذاری شاخصی باید مراحل زیر را طی کرد:
- اولین قدم برای شاخص‌سازی سرمایه‌گذاری، انتخاب شاخص مناسب برای ترجیحات شماست. برای افرادی که دانش مالی پیشرفته‌تری دارند، سرمایه‌گذاری شاخصی می‌تواند ابزار بسیار مفیدی برای «غلبه بر بازار» باشد. اگر انتظار دارید یک منطقه، بخش یا عامل خاص عملکرد بهتری داشته باشد، می‌توانید در صندوق شاخصی سرمایه‌گذاری کنید که در چنین زمینه‌هایی تخصص دارد.
- مرحله دوم انتخاب صندوقی است که چنین شاخصی را ردیابی کند. بسیاری از ارائه‌دهندگان ETF وجود دارند که پیشنهادات مشابهی با تغییرات جزئی خواهند داشت، بنابراین عاقلانه است که در مورد تفاوت‌ها تحقیق کنید. چنین تفاوت‌هایی می‌تواند هزینه، بازده سود سهام، عملکرد و موارد دیگر باشد.
- آخرین مرحله خرید سهام از صندوق شاخصی انتخابی است. برای این کار باید از طریق یک کارگزار حساب باز کنید. باز هم، هر کارگزاری ممکن است مزایا و معایب متفاوتی را ارائه دهد، بنابراین مهم است که قبل از شروع، آنها را با هم مقایسه کنید.
سخن پایانی
اگرچه صندوق‌های سرمایه‌گذاری شاخصی دارای چندین مزیت جذاب هستند، اما برخی از معایب آنها را نیز باید در نظر گرفت. این صندوق‌ها در دهه گذشته در بازارهای مالی بالغ محبوب شده‌اند، تنها به این دلیل که صندوق‌هایی که به طور فعال مدیریت می‌شوند اغلب قادر به شکست دادن بازده تولید شده توسط معیار خود نبوده‌اند.
در حقیقت، در چند سال گذشته، بسیاری از طرح‌های مدیریت شده فعال نتوانسته‌اند شاخص‌های متنوع را شکست دهند که همین مساله منجر به علاقه بیشتر به طرح‌های شاخص شده است. این صندوق‌ها، سرمایه‌گذاری‌های غیرفعالی هستند که شاخص‌های اصلی را دنبال می‌کنند و آنها را به گزینه‌ای برای سرمایه‌گذاری کم‌هزینه تبدیل می‌کنند. این هزینه تقریباً به اندازه استفاده از یک مشاور ربات خودکار است که گزینه جذابی برای کسانی است که به دنبال سرمایه‌گذاری کم هزینه هستند. درک اینکه صندوق شاخصی چیست و چگونه با سایر سرمایه‌گذاری‌ها مقایسه می‌شود، اولین قدمی است که می‌توانید برای یک سرمایه‌گذاری کم هزینه بردارید.
سوالات متداول
1. چه مدت باید در صندوق شاخصی سرمایه‌گذاری کنم؟
صندوق‌های شاخصی سهام متنوع هستند، بنابراین مستعد نوسانات قابل توجه کوتاه‌مدت هستند. به همین دلیل است که معمولاً پیشنهاد می‌شود که سرمایه شما برای درازمدت یعنی ۵ سال یا بیشتر در سرمایه‌گذاری بمانند تا از سود‌های طرح شاخص بهره‌مند شوید.
2. مزیت اصلی صندوق های شاخصی چیست؟
چندین مزیت برای شاخص‌سازی صندوق‌ها وجود دارد. اما، مزیت اصلی آن این است کارمزد این صندوق‌ها پایین است؛ زیرا مدیریت فعالی وجود ندارد.
3. آیا صندوق‌های شاخصی بهتر از سهام هستند؟
این صندوق‌ها اغلب در بلندمدت بهتر از صندوق‌هایی که به طور فعال مدیریت می‌شوند، عمل می‌کنند. صندوق‌های شاخصی نسبت به صندوق‌هایی که به طور فعال مدیریت می‌شوند، ارزان‌تر هستند و معمولاً ریسک کمتری نسبت به سهام دارند.
