منظور از بازار خرسی و گاوی چیست؟

بازارهای مالی و سهام همواره در حال نوسان هستند و اگر در مدت زمان طولانی آن‌ها را مورد بررسی قرار دهیم، متوجه خواهیم شد که در سه دسته صعودی، نزولی یا ثابت قرار می‌گیرند. هر کدام از این دسته‌ها به ما نشان می‌دهند که بازار در چه حالتی قرار دارد و باید با چه استراتژی وارد آن‌ها شویم.

متخصصان حوزه بازارهای مالی و سهام برای هر کدام از این روندهای بازار، اسم‌های خاصی را نیز در نظر گرفته‌اند که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به بازارهای خرسی و گاوی اشاره کرد. در واقع، آن‌ها با بررسی دقیق روش حمله و دفاع هر کدام از این حیوانات، به این نتیجه رسیدند که روندهای بازار هم شباهت بسیار زیادی به آن‌ها دارد و چرا نباید از اسم این حیوانات برای بیان بهتر روند بازار استفاده کنند؟ اتفاقا از این سبک نام‌گذاری‌ها در دیگر حوزه‌ها نیز وجود دارد و معمولا با استفاده از این اصطلاحات، منظور کارشناسان به صورت بهتر و کامل‌تری به افراد دیگر انتقال داده می‌شود.

ما قصد داریم که در این مقاله به صورت کامل به اصطلاح بازار خرسی (Bear market) و بازار گاوی (Bull market) و تعریف هر یک بپردازیم و پس از آن به شما بگوییم که هر کدام چه مزایا و معایبی دارند و شما برای ورود به هر کدام از آن‌ها، باید چه استراتژی داشته باشید؛ پس با ما همراه باشید.

دلیل انتخاب خرس و گاو برای توصیف بازار چه بود؟

درست مانند اکثر نام‌گذاری‌هایی که کارشناسان به صورت روزانه برای توصیف موارد مختلف استفاده می‌کنند، هنوز مشخص نیست اولین نفری که برای توصیف بازارهای صعودی و نزولی به ترتیب از اصطلاح گاو و خرس استفاده کرد، چه چیزی در پس ذهن خود داشت؛‌ اما بر اساس شواهد موجود می‌توانیم بگوییم که دو دلیل احتمالی برای انجام این کار وجود دارد:

• برای بیان دلیل اول، باید به گذشته‌های دور و زمانی برویم که بازارهای محلی تنها راه تهیه مایحتاج زندگی بود. با گشت و گذاری در این بازارها می‌توانستیم افرادی را پیدا کنیم که در حال فروختن پوست خرس به قیمت روز بودند؛ چرا که اعتقاد داشتند در آینده‌ای نه چندان دور قیمت آن کاهش خواهد یافت و می‌توانند در خرید‌های بعدی خود مبلغ کمتری برای تهیه بپردازند و به این ترتیب می‌توانستند که به سودهای نسبتا خوبی دست پیدا کنند. در پرانتز بد نیست به این موضوع هم اشاره کنیم که به این فروشندگان، خرس هم می‌گفتند.
• دلیل دوم هم همان چیزی است که در مقدمه این مقاله به آن اشاره کوتاهی داشتیم. گاو و خرس روش‌های مبارزه‌ای منحصربه‌فردی را بسته به فیزیولوژی بدن‌شان دارند و برای مثال زمانی که خرس می‌خواهد به حریف خود حمله کند، ابتدا کمی روی پاهای خود بالا می‌رود و سپس با پایین آوردن شدید پنجه‌های خود، سعی می‌کند تا حریفش را از بین ببرد. در طرف دیگر هم گاو را داریم که تنها روش حمله او، استفاده از شاخ‌هایش است و وقتی که به حریفش حمله می‌کند، شاخ‌هایش را تا حد زیادی بالا می‌آورد تا سنگین‌ترین ضربه ممکن را به حریف وارد کند.

بازارهای خرسی و گاوی

حالا با توجه به توصیفاتی که در بالا ارائه دادیم، می‌توانیم با درک بهتری سراغ توصیف بازارهای خرسی و گاوی برویم. زمانی که بازار به سمت کاهش قیمت‌ها حرکت می‌کند، کارشناسان برای توصیف آن از اصطلاح بازار خرسی (Bearish) و زمانی که قیمت‌ها در مدار صعود قرار می‌گیرند، اصطلاح بازار گاوی (Bullish) برای آن‌ها استفاده خواهد شد.

البته، باید به این موضوع هم توجه داشته باشید که نمی‌توانیم با هر بار افزایش یا کاهش قیمت‌ها بگوییم که بازار گاوی یا خرسی است. زمانی می‌توانیم از اصطلاح بازارهای خرسی برای توصیف بازار استفاده کنیم که قیمت‌ها بیش از ۲۰ درصد کاهش یافته‌اند و برعکس؛ زمان استفاده از اصطلاح بازارهای گاوی بعد از افزایش بیش از ۲۰ درصدی قیمت‌ها در بازه‌ای مشخص است.

اگر به داستان اولی که باعث نام‌گذاری این بازارها به خرسی و گاوی هم شد توجهی داشته باشیم، می‌توانیم بگوییم که گاو‌ها، افرادی هستند که با استفاده از خوشبینی خود به آینده یک سهام، باعث افزایش قیمت آن می‌شوند و در طرف مقابل هم ما خرس‌هایی را داریم که با بدبینی و به ظن اینکه ارزش سرمایه آن‌ها در حال کاهش است، شروع به فروختن آن می‌کنند.

با افزایشی شدن قیمت‌ها در بازار سهام و قرار گرفتن آن در حالت بازار گاوی، سرمایه‌گذاران امیدوار می‌شوند که این بازار در بلندمدت هم به همین سبک باقی بماند و اکثر آن‌ها تلاش می‌کنند تا با سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف، از این موضوع مطمئن شوند. وقتی که به این موضوع از بُعد بزرگ‌تر و حتی کشوری نگاهی می‌کنیم، متوجه خواهیم شد که تمام کشورهایی که دارای چنین شرکت‌های سوددهی هستند، دارای اقتصاد قدرتمندی هستند و سطح زندگی در آن‌ها بالاتر از سایر کشورها است.

بازارهای خرسی دقیقا در نقطه مقابل تمام مواردی هستند که در پاراگراف قبلی به آن‌ها اشاره کردیم. با یک بررسی ساده این بازارها متوجه خواهیم شد که قیمت سهم‌های مختلف در حال کاهش هستند و اقتصاد کشور در حال ضعیف شدن و بیکاری و تورم در حال افزایش است. سرمایه‌داران معمولا در این شرایط، سراغ بازارهای جایگزین می‌روند و سرمایه خود را از بازار بورس بیرون می‌کشند.

معمولا سرمایه‌گذاران علاقه دارند که سرمایه خود را وارد بازارهای گاوی کنند؛ چرا که آن‌ها اطمینان دارند سرمایه‌گذاری در این بازار با سود خوبی همراه است و برعکس؛ زمانی که بازار در حالت خرسی قرار می‌گیرد، تمامی سرمایه‌گذاران یا سراغ باز کردن پوزیشن‌های Short یا همان فروش می‌روند یا اینکه تلاش می‌کنند تا سرمایه‌های خود را به دارایی‌های امن‌تری تبدیل کنند.

برای جمع‌بندی این بخش می‌توانیم بگوییم که هر زمان بازار روی حالت بازار گاوی قرار می‌گیرد، سیل سرمایه وارد آن خواهد شد و هر زمانی که بازار سرمایه به سمت خرسی شدن حرکت کند، سرمایه‌گذاران سراغ خارج کردن سرمایه خواهند رفت.

بازارهای خرسی و گاوی چه خصوصیاتی دارند؟

تا اینجا متوجه شدیم که بازارهای خرسی و گاوی به چه نوع بازارهایی گفته می‌شود و سرمایه‌گذاران در هر کدام از این بازارها چه استراتژی را در پیش می‌گیرند. حالا بد نیست که کمی سراغ خصوصیات هر کدام از این بازارها برویم تا شما با دقت بیشتری بتوانید هر کدام از این بازارها را تشخیص دهید.

۱. روانشناسی سرمایه‌گذاری

به این دلیل که تاثیر سرمایه‌گذاران روی رفتار بازار تاثیر بسیار زیادی دارد، بهتر است که از قبل اطلاعات خوبی در مورد روانشناسی این دست از افراد داشته باشیم. وقتی که بدانیم سرمایه‌گذاران در هر کدام از بازارهای خرسی یا بازارهای گاوی چه واکنشی نشان می‌دهند و به چه صورت سرمایه خود را مدیریت می‌کنند، متوجه خواهیم شد که ما هم باید چه کاری انجام دهیم.

البته، نباید از رفتار و عملکرد شرکت‌ها هم غافل شویم. بعضی از شرکت‌ها با اتخاذ تصمیم‌هایی خاص و انتشار خبرهای آن‌ها هم روی ارزش سهام خودشان تاثیر می‌گذارند و در بسیاری از سناریوها، تاثیر زیادی هم روی ارزش سهام دیگر شرکت‌ها دارد.

وقتی که بازار به سمت خرسی شدن حرکت می‌کند، موج احساسات منفی به سمت آن خواهد رفت و به همین دلیل، تمام سرمایه‌گذاران تلاش می‌کنند یا سرمایه خود را از بازار خارج کنند، یا اینکه سراغ خرید سهام شرکت‌هایی بروند که احتمال می‌دهند در آینده‌ای نزدیک رشد زیادی خواهند داشت. این روند تا زمانی ادامه خواهد داشت که سیگنال‌های مثبتی از گاوی شدن بازار به دست‌شان برسد، در این زمان است که باز هم موج سرمایه‌گذاران راهی بازارهای سهام می‌شود و ما هم می‌‌توانیم سرمایه خود را با خیالی نسبتا راحت‌تر در مقایسه با گذشته به سمت بازار سهام ببریم.

۲. عرضه و تقاضا

تا اینجا متوجه شدیم که بازارهای خرسی همواره در حال رشدند و هر وقت که قیمت یک سهام صعودی می‌شود، تعداد آن‌ها هم کمتر خواهد شد؛‌ در واقع، سرمایه‌گذاران با سرمایه خود تعداد زیادی از آن سهم را خریداری می‌کنند و با کاهش تعداد سهم‌ها در بازار، ارزش آن افزایش پیدا خواهد کرد. با ادامه یافتن این روند، تعداد سهم‌ها کمتر و کمتر خواهد شد و تا جایی پیش خواهد رفت که سرمایه‌گذاران بر سر به دست آوردن همان سهم‌های اندک موجود در بازار با یکدیگر وارد رقابت‌های سنگینی شوند.

پس می‌توانیم به این نتیجه برسیم که اگر تعداد سهم‌های عرضه شده یک شرکت در بازار در حال کاهش یافتن بود، می‌توانیم احتمال دهیم که سرمایه‌گذاران در حال ورود به بازار هستند و با بررسی دقیق این موضوع، یکی از بهترین موقعیت‌های خرید برای ما به وجود خواهد آمد.

از طرفی دیگر هم وقتی که بازار نزولی یا در اصطلاح به سمت خرسی شدن حرکت می‌کند، سرمایه‌گذاران به سرعت وارد فرایند فروش می‌شوند تا ارزش سرمایه آن‌ها کمتر از چیزی که باید نشود. در این حال، تعداد سهم‌های عرضه شده به شدت افزایش پیدا می‌کند و در این موقعیت، سرمایه‌گذاران بر سر فروختن سهم‌های خود با قیمت پایین‌تری در مقایسه با رقبا با یکدیگر به رقابت می‌پردازند.

۳. تغییر تولید ناخالص و تاثیر آن روی بازار

متخصصان اعتقاد دارند که یکی از اصلی‌ترین مواردی که روی افزایش درآمد شرکت‌ها و افزایش حقوق کارمندهای آن‌ها تاثیر زیادی دارد، بالا رفتن تولید ناخالص است. وقتی که تولید ناخالص افزایش پیدا کند، معمولا بازار گاوی شکل خواهد گرفت و سود شرکت‌ها هم افزایش می‌یابد.

از طرفی دیگر هم با کاهش تولید ناخالص، سود هم به سمت کاهش حرکت خواهد کرد و افزایش درآمد شرکت‌ها محقق نخواهد شد. با ادامه یافتن زنجیره افزایش تولید ناخالص، به قسمتی خواهیم رسید که هزینه‌های مصرف‌کنندگان هم در نتیجه افزایش درآمد شرکت‌ها و کارکنان، بالاتر خواهد رفت.

رکود اقتصادی در طرف دیگر این ماجرا قرار دارد. زمانی که تولید ناخالص کاهش چشم‌گیری پیدا می‌کند و در آمد شرکت‌ها در مقایسه با گذشته کمتر از قبل می‌شود، درآمد افراد هم به تبع آن پایین خواهد آمد و در نتیجه می‌توانیم بگوییم که بازار خرسی یا نزولی شده است.

یکی دیگر از تاثیرات مثبت افزایش یا کاهش تولید ناخالص، روی بازار کار است. رکود اقتصادی باعث خواهد شد تا شرکت‌ها برای کاهش زیان‌دهی، دست به تعدیل نیرو بزنند و به این ترتیب، میزان کار کمتر از گذشته خواهد شد؛ پس برای افزایش میزان شغل در بازار، باید تولید ناخالص بیشتر شود و در کل بازار به سمت گاوی شدن حرکت کند. با انجام این کار، شرکت‌ها برای دست‌یابی به سودهای کلان، سراغ استخدام افراد بیشتری خواهند رفت تا تمامی کارها با سرعت و کیفیت بیشتری انجام شوند.

۴. تغییر در فعالیت‌های اقتصادی

هیچ کسی را نمی‌توانید پیدا کنید که تاثیر زیاد بازار سهام بر اقتصاد یک کشور را انکار کند؛ یعنی وقتی که اقتصاد یک کشور ضعیف و ضعیف‌تر می‌شود، می‌توانیم انتظار داشته باشیم که بازار هم به سمت نزولی یا خرسی شدن هم حرکت کند. در شرایط بازار خرسی، اکثر مردم قادر به هزینه کردن نیستند و به همین ترتیب، کسب‌وکارها ضربه‌های سنگینی می‌خورند و سود آن‌ها کاهش پیدا خواهد کرد. این موضوع، تاثیر منفی زیادی روی اقتصاد یک کشور خواهد گذاشت.

این شرایط در بازارهای گاوی کاملا برعکس است. وقتی که اقتصاد یک کشور در حال طی کردن روند خوبی باشد، مردم به سمت سرمایه‌گذاری خواهند رفت و به این ترتیب، کسب‌وکارها هم وارد مرحله سودآوری و رشد خواهند شد. در کل، تاثیر اقتصاد و بازارهای سرمایه روی یکدیگر بیشتر از چیزی است که می‌توان تصور کرد و همواره با رشد یکی، دیگری هم به رشد زیادی خواهد رسید.

۵. قیمت و نقدینگی

بگذارید یک تقلب خیلی کوچک به شما برسانیم؛ برای تشخیص بازارهای خرسی و گاوی فقط کافیست که نگاهی به روند ۴ ماهه‌ آن‌ها داشته باشید، اگر برایند بازار به سمت رشد قیمت‌ها بود، می‌توانیم بگوییم که به احتمال بسیار زیاد بازار گاوی است و موقع خوبیست برای ورود به بازار؛ اگر هم برعکس این موضوع بود، بهتر است که سرمایه خود را زودتر از بازار خارج کنید.

هر چقدر که یک بازار گاوی‌تر باشد، قیمت‌ها در آن بازار افزایش بیشتری پیدا خواهند کرد و سود زیادی در انتظار سرمایه‌گذاران است. بازارهای خرسی هم دقیقا موقعیت مناسبی برای خروج سرمایه از بازار است و شما با یک استراتژی درست، هم می‌توانید ارزش سرمایه خود را حفظ کنید و هم در زمان گاوی شدن بازار، با خرید سهم بیشتری در مقایسه با گذشته، سود بیشتری به دست آورید.

نقدینگی هم یکی دیگر از مواردی است که با بازار ارتباط تنگاتنگی دارد؛ برای مثال، وقتی که بازار به صورت گاوی در می‌آید، نقدینگی هم افزایش پیدا خواهد کرد و وقتی که بازار به سمت خرسی شدن حرکت می‌کند، نقدینگی کمتری در بازار خواهد بود.

استراتژی خرید و فروش در بازارهای خرسی و گاوی باید چگونه باشد؟

تا اینجا متوجه شدید که اگر در بازارهای گاوی وارد فرایند خرید شوید، از آنجایی که قیمت‌ها در حال رشد است، سود خوبی هم در انتظار شما خواهد بود. از طرفی دیگر هم شما با سرمایه‌گذاری در بازارهای خرسی، باعث افزایش قیمت‌ها خواهید شد و به این ترتیب، سود بیشتری هم به جیب شما خواهد آمد؛ البته، سرمایه‌گذاری شما در این بخش باید کلان باشد.

بهتر است که وقتی تشخیص دادید بازار در حال تبدیل شدن به یک بازار گاوی است، هر چه زودتر خرید خود را نهایی کنید تا سود بیشتری در مقایسه با گذشته به دست آورید. شاید بعد از مدت اندکی بازار گاوی شروع به کاهش کند، اما معمولا تجربه نشان داده که این بازارها بر خواهند گشت و دوام بیشتری در مقایسه با بازارهای خرسی دارند.

البته، به شما پیشنهاد می‌دهیم که اگر در زمان سرمایه‌گذاری در بازارهای گاوی، به صورت ناگهانی اتفاقاتی مانند گسترش پاندمی‌ها یا جنگ رخ داد و بازار به سمت خرسی شدن حرکت کرد، به سرعت سرمایه خود را از بازار خارج و آن‌ها را تبدیل به دارایی‌هایی مانند ارز یا طلا کنید تا بحران فروکش کنند. در کل، شما باید همیشه آماده تبدیل سرمایه خود باشید تا سود حاصل از سرمایه‌گذاری برای شما پایدار باشد.

این فرایند به صورتی کاملاً برعکس در بازارهای خرسی هم صادق است. وقتی که بازار به سمت خرسی شدن حرکت می‌کند، معمولاً سرمایه‌گذاران ترجیح می‌دهند که به دلیل ضررهای مالی احتمالی، سرمایه خود را از بازار خارج کنند. در این بین سرمایه‌گذارانی را هم می‌توانید پیدا کنید که در بازارهای خرسی، شروع به خرید می‌کنند. این دست از افراد با استفاده از دانش و تجربه خود، به خوبی می‌دانند که ارزش سهامی که در حال خرید آن هستند، در آینده افزایش پیدا خواهد کرد و به این ترتیب، ریسک خرید کردن را به جان می‌خرند.

یکی از بهترین نمونه‌ها برای این موضوع، بازار رمز ارزها و بیت‌کوین است. بیت‌کوین بعد از رسیدن به سقف ارزش خود در سال ۲۰۲۱، روند خرسی شدن را در پیش گرفت و بسیاری از افراد سراغ فروش بیت‌کوین‌های خود رفتند؛ اما بعضی از سرمایه‌گذارانی که به بیت‌کوین ایمان داشتند و می‌دانستند که این رمز ارز در آینده‌ای نه چندان دور دوباره گاوی خواهد شد، شروع به خرید کردند و مزد این ریسک خود را در سال جاری و رد شدن قیمت بیت‌کوین از سقف گذشته دریافت کردند.

جمع‌بندی

ما در این مقاله به صورتی کامل به تعریف بازارهای خرسی و گاوی پرداختیم و به شما گفتیم که چه نوع استراتژی را باید در هر کدام از آن‌ها اتخاذ کنید. هر کدام از این بازارهای ویژگی‌های مخصوص به خودشان را دارند و اگر دانش و مهارت کافی در تشخیص بازارهای خرسی و گاوی را داشته باشید، کشتی سودهای کلان با پرچم‌های برافراشته به سمت شما حرکت خواهند کرد.

تشخیص بازارهای خرسی و گاوی به هیچ عنوان کار ساده‌ای نیست و شما باید در این زمینه تجربه زیادی داشته باشید. خیلی از افراد را می‌توانید در اطراف خود پیدا کنید که با تصور گاوی بودن بازار و غافل از افزایش موقتی قیمت‌ها، به سمت سرمایه‌گذاری کلان رفتند قسمت زیادی از سرمایه خود را از دست دادند.

نظر شما چیست؟ آیا شما هم استراتژی دیگری برای ورود به بازارهای خرسی و گاوی را بلدید؟ لطفا نظرات خود را با ما در کامنت‌ها به اشتراک بگذارید.

سوالات متداول

1. بازار خرسی و گاوی چیست؟

وقتی که قیمت‌ها در بازار سرمایه و در بازه مشخصی به سمت افزایش حرکت می‌کنند، ما می‌گوییم که بازار گاوی است و اگر قیمت‌ها در همین فرایند به سمت کاهش بروند، ما با یک بازار خرسی طرف هستیم.

2. بازار خرسی و گاوی چه تفاوتی با یکدیگر دارند؟

در بازارهای گاوی، سرمایه‌گذاران تمام تلاش خود را به کار خواهند گرفت تا برای کسب سود بیشتر، سرمایه بیشتری را وارد بازار کنند. بازارهای خرسی هم از طرفی دیگر این سیگنال را برای افراد مختلف می‌فرستند که باید سرمایه‌شان را از بازار خارج کنند. معمولا بازارهای گاوی فرزند اقتصادهای قوی هستند و اقتصادهای ضعیف، بازارهای خرسی را به وجود می‌آورند.

3. سرمایه‌گذاران در بازارهای خرسی و گاوی چه استراتژی را در پیش می‌گیرند؟

نمی‌توان نسخه‌ای ثابت برای این موضوع بیان کرد و هر شخصی بنابر تجربه خود، سراغ سرمایه‌گذاران در بازارها می‌رود. برای مثال، یکی از استراتژی‌هایی که اکثر افراد در پیش می‌گیرند، خرید سهام در بازارهای خرسی و فروش آن‌ها در بازارهای گاوی است؛ به این ترتیب، این افراد با استفاده از دانش و تجربه خود، همراه در سود قرار دارند.