صندوق‌های سرمایه‌گذاری یک ابزار مناسب برای افرادی است که اطلاعات کمی درباره سرمایه‌گذاری در بورس دارند. این صندوق‌ها توسط گروهی از تحلیلگران و مدیران خبره اداره می‌شوند. در این مقاله قصد داریم به مهمترین سوالات متداول درباره صندوق‌های سرمایه‌گذاری پاسخ دهیم.
صندوق سرمایه گذاری چیست؟
صندوق‌های سرمایه‌گذاری توسط نهادهای مالی تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار تاسیس می‌شوند که توسط افراد متخصص مدیریت می‌شوند.
این صندوق‌ها منابعی که سرمایه‌گذاران در اختیار آنها قرار می‌دهند را در سبد متنوعی از سهام و سایر اوراق بهادار سرمایه‌گذاری می‌کنند. یکی از اصلی‌ترین اهداف صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک، کسب بازده مناسب برای سرمایه‌گذاران و کاهش ریسک سرمایه‌گذاری در بورس برای افراد غیرحرفه‌ای است.
به افرادی که به تازگی قصد ورود به بازار بورس را دارند، اکیدا توصیه می‌شود به جای خرید مستقیم سهام شرکت‌ها، به‌صورت غیرمستقیم از طریق صندوق‌های سرمایه‌گذاری اقدام به خرید سهام کنند.
شما با سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک (از طریق خرید واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق)، در حقیقت یک سبد سهام و سایر اوراق بهادار را تشکیل می‌دهید که این سبد، به طور دائم تحت نظارت و مدیریت افراد متخصص و خبره قرار دارد. تنوع بالای سبد تشکیل شده نیز تا حد زیادی موجب کاهش ریسک سرمایه‌گذاری در بورس می‌گردد.
تفاوت سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سرمایه‌گذاری و بانک
در دو دهه گذشته صندوق‌های سرمایه‌گذاری محبوبیت بالایی در بین سرمایه‌گذاران پیدا کرده‌اند. امروزه بسیاری از افراد به دلایل مختلفی مثل کمبود وقت، نداشتن اطلاعات کافی درباره فرصت‌های سرمایه‌گذاری موجود، مشغله زیاد و … معمولا بانک‌ها را به‌عنوان گزینه پس‌انداز پول خود انتخاب می‌کنند. در نتیجه فرصت کسب سود بیشتر را به راحتی از دست می‌دهند.
یکی از ابزارهایی که فرصت کسب سود بیشتر در مقایسه با سود بانکی را در اختیار سرمایه‌گذاران قرار می‌دهد، صندوق سرمایه‌گذاری است. سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها یکی از فرصت‌های مطلوب سرمایه‌گذاری در گزینه‌های مختلف سرمایه‌گذاری مثل بازار بورس و اوراق بهادار است.
این صندوق‌ها خصوصا برای افرادی که قصد سرمایه گذاری غیر مستقیم در بورس دارند و خودشان وقت و یا تخصص کافی برای انجام این کار را ندارند مفید است. با تشکیل سبد سهام از طریق صندوق‌های سرمایه‌گذاری امکان دستیابی به سود به مراتب بالاتری از سود بانکی فراهم می‌شود.
به طور خلاصه یک سبد سرمایه‌گذاری در یک صندوق سرمایه‌گذاری شامل مجموعه‌ای از سهام، اوراق مشارکت و سایر اوراق بهادار است. در واقع می‌توان آن را به صورت شرکتی در نظر گرفت که در آن افراد مختلف پول‌های خود را روی هم می‌گذارند و در سبدی از اوراق بهادار سرمایه‌گذاری می‌کنند.
انواع صندوق‌های سرمایه گذاری در بورس
در بازار سرمایه ایران انواع متعددی از صندوق‌های سرمایه‌گذاری وجود دارد. انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری بورسی براساس نوع اوراق بهاداری که در آن سرمایه‌گذاری انجام می‌شود و نیز اهدافی که صندوق به دنبال دستیابی به آن است، متفاوت هستند.
به طور کلی مهمترین انواع صندوق سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه شامل موارد زیر است:
- صندوق سرمایه‌گذاری در سهام
- صندوق سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت
- صندوق سرمایه‌گذاری مختلط
- صندوق سرمایه‌گذاری شاخصی
صندوق سرمایه‌گذاری افق از نمونه صندوق‌های سرمایه‌گذاری در سهام است که توسط شرکت سبدگردان سرمایه و دانش ارائه می‌شود. صندوق مشترک افق (سهامی) توانسته است با پوشش تورم اعلامی، بازدهی تقریبی ۲۵ درصد بالاتر از تورم را داشته باشد.
مزایای صندوق‌های سرمایه‌گذاری
مهمترین مزایای سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سرمایه‌گذاری شامل موارد زیر است:
- مدیریت تخصصی و حرفه‌ای
- امکان متنوع‌سازی پرتفوی سرمایه‌گذاری با هزینه پایین
- نقدشوندگی بالای واحدهای صندوق
- هزینه‌های پایین مدیریت و اداره صندوق
- صرفه‌جویی نسبت به مقیاس
مدیریت حرفه‌ای دارایی
اولین مزیت صندوق سرمایه‌گذاری، مدیریت حرفه‌ای سرمایه شماست. سرمایه‌گذاران به این دلیل در صندوق سرمایه‌گذاری می‌کنند که زمان و یا تخصص کافی را برای سرمایه‌گذاری به صورت انفرادی ندارند.
صندوق سرمایه‌گذاری ابزاری برای سرمایه‌گذاران خرد است تا بتوانند از توانایی‌ها و مهارت‌های افراد حرفه‌ای برای سرمایه‌گذاری و نظارت بر دارایی‌هایشان استفاده کنند. این صندوق‌ها دارای تحلیلگران و مدیران سرمایه‌گذاری هستند که پیوسته تلاش می‌کنند با یافتن گزینه‌های مناسب و خرید و فروش به موقع آنها، عملکرد ممتازی برای سرمایه‌گذاران خود فراهم نمایند.
متنوع‌سازی و کاهش ریسک سرمایه‌گذاری
براساس قوانین سازمان بورس، صندوق‌های سرمایه‌گذاری ملزم به تشکیل سبدی متنوع از دارائی‌های نقدی و اوراق بهادار هستند. بخشی از این دارایی‌ها شامل دارایی‌های با درآمد ثابت همچون سپرده‌های بانکی و اوراق مشارکت می‌شود که ریسک سرمایه‌گذاری را به شکل قابل توجهی کاهش می‌دهد.
تشکیل سبدی از دارایی‌ها که اصطلاحا متنوع‌سازی دارایی‌ها نام دارد باعث کاهش ریسک سرمایه گذاری می‌شود. سرمایه‌گذار صندوق با پرداخت مبلغی قادر است چنین سبد سهام را خریداری کند و مخاطرات سرمایه‌گذاری مستقیم در بورس را کاهش دهد.
نظارت دقیق و شفافیت عملکرد
صندوق‌های سرمایه‌گذاری در بازه‌های زمانی مشخصی توسط سه نهاد سازمان بورس و اوراق بهادار، متولی و حسابرس مورد بازرسی قرار می‌گیرند و تمامی فعالیت‌های آنان به صورت شفاف اطلاع‌رسانی می‌شود. متولی صندوق نیز به صورت مستمر بر عملکرد صندوق نظارت دارد.
نقدشوندگی بالا
سرمایه‌گذاری در صندوق این امکان را به شما می‌دهد خیلی زود پول خود را نقد کنید. شما برای فروش واحدهای سرمایه‌گذاری خود با هیچ مشکلی مواجه نمی‌شوید. در واقع صندوق برخلاف سهام هیچ‌گاه با صف فروش مواجه نمی‌شود و مدیر صندوق منابع را به‌گونه‌ای مدیریت می‌کند که در طول فعالیت صندوق همواره مقداری وجه نقد جهت تسویه با مشتریانی که درخواست ابطال دارند در دسترس باشد.
صرفه‌جویی نسبت به مقیاس
با توجه به اینکه صندوق‌های سرمایه‌گذاری از گردآوری سرمایه‌های خرد تشکیل می‌شوند، بنابراین امکان استفاده از مزایای یک مجموعه سرمایه‌گذاری بزرگ برای دارندگان آن فراهم می‌شود. شما شاید با ۱۱ میلیون تومان توانایی سرمایه‌گذاری در گزینه‌های متنوعی را نداشته باشید. اما با توجه به حجم بالای سرمایه در صندوق سرمایه‌گذاری، این امکان به صورت غیرمستقیم برای شما فراهم می‌شود.
ضمنا به دلیل حجم بالای سرمایه صندوق‌ها هزینه‌هایی از قبیل تحلیل، بررسی، ارزش‌گذاری، خرید و فروش و سایر هزینه‌ها در بین سرمایه‌گذاران سرشکن می‌شود و برای سرمایه‌گذار صرفه‌جویی زیادی خواهد داشت.
آیا صندوق‌های سرمایه‌گذاری مطمئن هستند؟
بله؛ زیرا تمامی انواع صندوق های سرمایه گذاری بایستی قبل از شروع پذیره‌نویسی اولیه نزد سازمان بورس و اوراق بهادار و اداره ثبت شرکت‌ها و موسسات غیرتجاری به صورت رسمی ثبت شوند.
علاوه بر این، صندوق‌های سرمایه‌گذاری دارای ارکان نظارتی مانند مدیر، متولی و حسابرس هستند که وظیفه نظارت و بررسی عملکرد صندوق‌ها را بر عهده دارند. کلیه وجوه حاصل از خرید و فروش واحدهای صندوق توسط این نهادهای ناظر کنترل می‌شود.
حداقل مبلغ سرمایه گذاری در صندوق سرمایه‌گذاری چقدر است؟
حداقل میزان سرمایه‌گذاری در صندوق سرمایه‌گذاری به پارامترهای مختلفی بستگی دارد. حداقل سرمایه‌گذاری در صندوق سرمایه‌گذاری بسته به به اینکه قصد سرمایه‌گذاری در صندوق با درآمد ثابت، مختلط یا در سهام را داشته باشید متفاوت است.
علاوه بر این، حداقل مبلغ سرمایه‌گذاری در صندوق با درآمد ثابت با پرداخت سود دوره‌ای یا بدون پرداخت سود دوره‌ای در صندوق قابل‌معامله در بورس یا مبتنی بر صدور و ابطال سرمایه‌گذاری نیز متفاوت است.
معمولا در صندوق‌های صدور و ابطالی با درآمد ثابت با حداقل مبلغ 100 هزارتومان امکان خرید واحدهای صندوق سرمایه‌گذاری را دارید. در صندوق‌های قابل‌معامله در بورس (ETF) باید حداقل 500 هزار تومان واحد صندوق را از تابلوی معاملات خریداری نمایید
همچنین برخی از صندوق‌ها محدودیت تعداد حداقل خریدار برای سرمایه‌گذاران وضع کرده‌اند برای مثال برخی از صندوق‌ها اجازه خرید کمتر از 10 واحد را نمی‌دهند.
آیا سود صندوق‌های سرمایه‌گذاری تضمینی است؟
امکان دریافت سود تضمینی از صندوق های سهام و مختلط وجود ندارد. سود تضمینی صندوق سرمایه گذاری تنها در صندوق‌های با درآمد ثابت آن هم صرفا در صورت برخورداری از رکن ضامن نقدشوندگی (معمولا بانک‌ها یا شرکت‌های تامین سرمایه) قابل دریافت است. این صندوق‌ها پرداخت حداقل سود مشخصی (در حال حاضر در حدود ۱۵ درصد سالیانه) را تضمین می‌نمایند.
با توجه به تحمیل هزینه رکن ضامن به صندوق، این روزها صندوق های سرمایه گذاری با درآمد ثابت کمتری دارای رکن ضامن نقدشوندگی هستند. علی‌ای‌حال عموما اوراقی که مدیر صندوق با درآمد ثابت در آنها سرمایه‌گذاری می‌کند از ضمانت دولت یا یک نهاد مالی بزرگ برخوردار است.
صندوق‌های با درآمد ثابت معمولا به جای سود تضمین شده، سود پیش‌بینی‌شده دارند که تلاش مدیریت صندوق‌ها بر این است که از میزان پیش‌بینی‌شده کمتر سود ندهند. از طرف دیگر صندوق‌ها با توجه به نوع و عملکرد خود محدودیتی در ارائه سود نامحدود به ازای هر واحد به سرمایه‌گذاران خود ندارند.
سود صندوق سرمایه‌گذاری چقدر است؟
بازدهی صندوق های سرمایه گذاری نسبت به یکدیگر متفاوت است. بازدهی صندوق، به طور مستقیم به میزان و نوع سرمایه‌گذاری صندوق در سپرده بانکی، اوراق مشارکت، سهام یا سایر بخش‌های بازار سرمایه وابسته است. برای اطلاع از نوع سرمایه‌گذاری هر صندوق می‌توانید به وبسایت رسمی صندوق مراجعه کنید و در بخش ترکیب دارایی‌ها، ترکیب نوع سرمایه‌گذاری صندوق را در دوره های مختلف زمانی مشاهده کنید.
همچنین برای مشاهده لیست صندوق‌های سرمایه‌گذاری به همراه اطلاعات آنها به وبسایت مرکز پردازش اطلاعات مالی ایران مراجعه کنید.
آیا صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت همانند بانک‌ها سود ماهیانه می‌دهند؟
عمدتا بله؛ بیشتر صندوق های سرمایه گذاری با درآمد ثابت به صورت دوره‌ای (معمولا ماهیانه) و با نرخ‌های یکسان یا متفاوت برای هر ماه در تاریخ مشخصی به حساب بانکی که در زمان ثبت نام اولیه اعلام کردید سود واریز می‌نمایند.
البته معمولا می‌توانید ازطریق دسترسی آنلاین خود در وبسایت صندوق‌ها تعیین کنید که به جای دریافت سود ماهیانه، تمام یا درصد مشخصی از سود به صدور واحدهای جدید صندوق اختصاص یابد. در این صورت در واقع از امتیاز برخورداری از سود مرکب بهره‌مند خواهید شد. به طوری که نرخ موثر سرمایه‌گذاری شما در پایان دوره بیشتر از نرخ بازدهی اعلام شده توسط مدیر صندوق خواهد بود.
در صورت کمتر شدن سود صندوق از میزان پیش‌بینی‌شده آیا سرمایه‌گذاران با ضرر مواجه می‌شوند؟
این که صندوق‌ها در چنین شرایطی چگونه عمل می‌کنند بستگی به قوانین، اساسنامه و امیدنامه صندوق دارد. در برخی از صندوق‌ها در صورتیکه سود تحقق یافته صندوق از میزان سود پیش‌بینی شده کمتر باشد، میزان کسری سود از محل کارمزد مدیر صندوق جبران می‌شود تا جایی که کارمزد مدیر عملا به صفر برسد.
در برخی از صندوق‌ها در این شرایط سودی بین سرمایه‌گذاران تقسیم نمی‌شود و مبلغی به عنوان مبلغ جبرانی در تقسیم سودهای بعدی جهت جبران سود قبلی پرداخت می‌شود. لذا بهتر است به این بند در قوانین صندوق دقت توجه نمایید.
سوالات متداول درباره صندوق‌های سرمایه‌گذاری
در ادامه به مهمترین سوالات متداول درباره سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سرمایه‌گذاری پاسخ می‌دهیم.
قوانین صندوق‌های سرمایه‌گذاری را از کجا مطالعه کنیم؟
می‌توانید در وبسایت هر صندوق در بخش درباره صندوق، اساسنامه صندوق و امیدنامه صندوق را مطالعه نمایید.
در صورتی که سود صندوق بالاتر از میزان پیش‌بینی شده باشد، آیا اضافه سود حاصل از عملکرد خوب مدیر صندوق بین سرمایه‌گذاران تقسیم می‌شود؟
مدیر صندوق مجاز است به میزانی که در صندوق سود محقق شود در زمان تقسیم سود به حساب سرمایه‌گذاران واریز نماید. در واقع سقفی برای میزان سود پرداختی به سرمایه‌گذاران تعریف نشده است.
درصد کارمزد صندوق‌های سرمایه‌گذاری چقدر است؟
هر صندوق سرمایه‌گذاری از هر نوعی که باشد در کل دارای دو نوع کارمزد است. کارمزد اول مربوط به هزینه‌هایی است که صندوق از محل دارایی‌های صندوق می‌پردازد که شامل موارد زیر است:
- هزینه‌های تاسیس صندوق
- هزینه‌های برگزاری مجامع صندوق
- کارمزد مدیر، متولی و ضامن نقدشوندگی
- حق‌الزحمه حسابرس
- کارمزد تصفیه صندوق
- حق پذیرش و عضویت در کانون‌ها
- هزینه‌های دسترسی به نرم‌افزار صندوق
- نصب و راه‌اندازی وبسایت صندوق
- هزینه‌های پشتیبانی سالانه صندوق
کارمزد بخش دوم همان هزینه‌ای است که در زمان صدور و ابطال واحدهای سرمایه‌گذاری باید بپردازید. در این بین برخی از صندوق‌ها هیچ کارمزد صدور و ابطال از سرمایه‌گذاران خود دریافت نمی‌کنند.
اما صندوق‌هایی که کارمزد دریافت می‌کنند در زمان هر صدور، مبلغ ٢٠,٠٠٠ ریال برای صدور هر گواهی سرمایه‌گذاری از شما اخذ می‌کنند.
ابطال کارمزدی که صندوق‌ها در نظر گرفته‌اند دارای دو بخش ثابت و متغیر است.
بخش ثابت کارمزد
در این بخش مبلغ ٢٠,٠٠٠ ریال برای ابطال هر گواهی سرمایه‌گذاری اخذ می‌شود.
بخش متغیر کارمزد
بخش متغیر بر اساس فاصله زمانی میان صدور و ابطال واحدهای سرمایه‌گذاری محاسبه و نرخ متغیر خواهد داشت. در واقع کارمزد متغیر ابطال، به‌نوعی همان جریمه ابطال پیش از موعد است که از سرمایه‌گذار به دلیل خروج زودهنگام از صندوق اخذ می‌گردد.
لازم به ذکر است که نحوه محاسبه کارمزد صندوق های سرمایه گذاری متفاوت است. مبالغ فوق می‌توانند بر اساس قوانین هر صندوق متغیر باشند و بهتر است پیش از هرگونه اقدام به سرمایه‌گذاری، قوانین صندوق را مطالعه نمایید.
صندوق‌های سرمایه‌گذاری در اوراق با درآمد ثابت به چه صورت فعالیت می‌کنند؟
این صندوق‌ها بخش عمده وجوه دریافتی از سرمایه‌گذاران را در پرتفویی از سپرده‌های بانکی و اوراق بهادار با درآمد ثابت (شامل انواع اوراق بدهی از قبیل اسناد خزانه اسلامی، اوراق مشارکت، مرابحه، صکوک و …) سرمایه‌گذاری و آن را مدیریت می‌کنند.
ویژگی خاص این صندوق‌ها ریسک پایین آنها است. همچنین جریان‌های نقدی و زمان‌بندی پرداخت سودها و اصل سرمایه توسط آنها از اطمینان بسیار بالایی برخوردار است.
افرادی که سهام (واحد) صندوق‌های سرمایه‌گذاری را خریداری می‌کنند چه درآمدهایی عایدشان می‌شود؟
صندوق‌های سرمایه‌گذاری از دو محل بازدهی کسب می‌کنند. اولا دریافت سود تقسیمی سالانه سهام (Dividend) موجود در پرتفوی صندوق و ثانیا دریافت سود سرمایه‌ای (Capital gain) حاصل از خرید و فروش اوراق بهادار توسط صندوق.
منافع حاصله از هر دو مورد مذکور، خود را در خالص ارزش دارایی یا همان NAV صندوق نشان می‌دهند و سرمایه‌گذاران از رشد NAV صندوق در طول زمان صاحب سود می‌شوند.
آیا سرمایه‌گذاری در صندوق سرمایه‌گذاری مشترک از سرمایه‌گذاری مستقیم در بورس مطمئن‌تر است؟
باتوجه به این که صندوق سرمایه‌گذاری مشترک در سبدی بسیار متنوع از سهام و سایر انواع اوراق بهادار سرمایه‌گذاری می‌کند، ریسک سرمایه‌گذاری نیز کاهش می‌یابد. بنابراین می‌توان گفت ریسک سرمایه‌گذاری در صندوق سرمایه‌گذاری مشترک از ریسک سرمایه‌گذاری مستقیم در بورس کمتر است.
آیا همه صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک شبیه یکدیگرند؟
خیر؛ صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک اهداف سرمایه‌گذاری مختلف و بنابراین، ریسک‌های متفاوتی دارند. شما به عنوان یک سرمایه‌گذار، باید آن صندوق سرمایه‌گذاری را انتخاب کنید که با درجه ریسک قابل‌تحمل شما، همخوانی داشته باشد.
برای این که بتوان صندوق‌های سرمایه‌گذاری را با هم مقایسه و بهترین آنها را برای سرمایه‌گذاری انتخاب کرد ملاک های زیر را باید درنظر گرفت:
- بررسی وضعیت صندوق‌ها با مراجعه به سایت سازمان بورس و اوراق بهادار و استفاده از گزارش‌های عملکرد هفتگی، ماهانه، سه‌ماهه و …
- بررسی روند نوسانات صندوق‌ها با مراجعه به نمودارهای NAV و بررسی روند آن در طول دوره‌ی فعالیت (روند اگر صعودی باشد با نوسان کم مطلوب‌تر است).
- بررسی میزان ترکیب دارایی صندوق‌ها (صندوقی که ترکیب دارایی متنوع‌تری داشته باشد به احتمال فراوان از ریسک پایین‌تری برخوردار است.)
- استفاده از راهنمایی مشاوران مالی و سرمایه‌گذاری برای تحلیل ریسک و بازدهی صندوق‌ها.
خرید و فروش سهام صندوق‌های سرمایه‌گذاری چگونه است؟
واحدها یا یونیت‌های صندوق‌های سرمایه‌گذاری توسط نمایندگان مدیر صندوق صادر و ابطال می‌شود. بنابراین کسانی که متقاضی خرید واحد صندوق باشند، می‌توانند با مراجعه مستقیم یا غیرمستقیم به مدیر صندوق (ازطریق وبسایت اینترنتی آنها و یا از طریق تماس با کارگزاران یا نمایندگان صندوق) درخواست خرید اوراق را بدهند اشخاصی که قصد خروج از صندوق را داشته باشند می‌توانند از همان طرق ذکرشده درخواست ابطال واحدهای خود را ثبت نمایند.
در این صورت مدیر صندوق واحدهای متعلق به سرمایه‌گذار را براساس NAV روز ابطال و پس از کسر هزینه‌های مربوط ابطال و خالص وجوه را به حساب سرمایه‌گذار واریز می‌کند.
ارزش هر سهم صندوق سرمایه‌گذاری چگونه مشخص می‌شود؟
ارزش خالص دارایی‌های صندوق سرمایه‌گذاری در پایان هر روز معاملاتی محاسبه می‌شود و از تقسیم مابه‌التفاوت دارایی‌ها و بدهی‌ها بر تعداد واحدهای منتشره، ارزش هر واحد سرمایه‌گذاری مشخص می‌شود که براساس این قیمت شخص می‌تواند واحدهای جدید خریداری و یا واحدهای قبلی خود را ابطال نماید.
صندوق‌های سرمایه‌گذاری و شرکت‌های سرمایه‌گذاری چه تفاوت‌هایی دارند؟
میزان سرمایه در صندوق‌های سرمایه‌گذاری متغیر می‌باشد و با صدور واحدهای سرمایه‌گذاری افزایش و یا با ابطال آنها کاهش می‌یابد، اما سرمایه شرکت‌های سرمایه‌گذاری ثابت بوده و تنها با طی مراحل افزایش و یا کاهش سرمایه و با تصویب مجامع فوق‌العاده قابل تغییر است.
علاوه بر این تضمین نقدشوندگی و در مواردی تضمین حداقل سود، شفافیت و اطلاع‌رسانی بالا، نظارت دقیق بر فرآیند صدور و ابطال براساس ارزش خالص دارایی‌ها و هزینه‌های اجرایی و اداری اندک را می‌توان از دیگر وجوه متمایز صندوق‌های سرمایه‌گذاری در مقایسه با شرکت‌های سرمایه‌گذاری دانست.
ETF چیست؟
ETF ها همان صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله در بورس هستند. برخلاف صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک که NAV هر واحد در پایان روز محاسبه و مبنای خرید و فروش قرار می‌گیرد، ETF را می‌توان همانند سهام در طول یک روز معاملاتی معامله کرد.
ETF از یک سو همانند صندوق‌های سرمایه‌گذاری، بر اساس خالص ارزش دارایی‌ها قیمت‌گذاری شده و معادل آن قیمت در روز معامله می‌شوند و از سوی دیگر همانند صندوق‌های سرمایه‌گذاری با سرمایه ثابت یا همان شرکت‌های سرمایه‌گذاری امکان دارد به قیمتی متفاوت از خالص ارزش دارایی‌هایشان معامله شوند و بنابراین ویژگی هر دو نوع صندوق سرمایه‌گذاری را دارا هستند.
همچنین به استناد مفاد تبصره 1 ماده 7 “قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید در راستای تسهیل اجرای سیاست‌های کلی اصل44 قانون اساسی” بابت نقل و انتقال واحدهای سرمایه‌گذاری انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله و صدور و ابطال آنها هیچگونه مالیاتی اخذ نمی‌گردد.
برای سرمایه‌گذاری در صندوق‌های ETF باید کد معاملاتی خود را از طریق یکی از کارگزاران رسمی بورس دریافت کنید و واحدهای این صندوق‌ها را مانند سهام خریداری نمایید.
قیمت صدور واحدهای سرمایه‌گذاری چیست؟
در اصطلاح صندوق‌های سرمایه‌گذاری، به هنگامی که یک سرمایه‌گذار قصد خرید یک یا چند واحد سرمایه‌گذاری صندوق را دارد، به اصطلاح باید درخواست صدور واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق را به مدیر صندوق ارائه دهد. درواقع مفهوم خرید و مفهوم صدور، در صندوق‌های سرمایه‌گذاری در کنار هم به کار می‌روند.
قیمت ابطال واحدهای سرمایه‌گذاری چیست؟
در اصطلاح صندوق‌های سرمایه‌گذاری، به هنگامی که یک سرمایه‌گذار قصد فروش یک یا چند واحد سرمایه‌گذاری صندوق را دارد، به اصطلاح باید درخواست ابطال واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق را به مدیر صندوق ارائه دهد. در واقع مفهوم فروش و مفهوم ابطال، در صندوق‌های سرمایه‌گذاری در کنار هم به کار می‌روند.
قیمت آماری واحدهای سرمایه‌گذاری چیست؟
به دلیل وجود شرایط خاص و محدودیت‌های معاملاتی بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران از جمله پایین بودن عمق بازار، وجود حد نوسان قیمت و حجم‌مبنا، بسته بودن نماد معاملاتی سهام برای مدت طولانی، ممکن است در برخی مقاطع زمانی، برخی از سهام موجود در سبد اوراق بهادار صندوق دارای نقدشوندگی کافی نباشد.
به عبارتی برخی از سهم‌ها با صف فروش یا صف خرید همراه باشد، در نتیجه آخرین قیمت اعلام شده در تابلوی معاملاتی نمی‌تواند بیانگر واقعیات موجود و قیمت واقعی و منصفانه این نوع سهام باشد. از این رو به مدیران صندوق‌های سرمایه‌گذاری این اختیار داده شده است که در چارچوب دستورالعمل نحوه تعیین قیمت خرید و فروش اوراق بهادار، بتوانند در شرایط مشخص شده (مثلا صف خرید و فروش سنگین) قیمت برخی سهم‌های موجود در سبد سرمایه‌گذاری را تا درصدهای معینی تعدیل کنند. به این ترتیب در چنین شرایطی NAV محاسبه شده بر پایه تعدیل قیمت سهام، مبنای تعیین قیمت صدور و ابطال واحدهای سرمایه‌گذاری قرار می‌گیرد.
برای اینکه سرمایه‌گذاران از میزان تعدیل انجام شده آگاهی پیدا کنند، صندوق‌ها طبق مقررات به موازات اعلام NAV صدور و ابطال واحدهای سرمایه‌گذاری، ملزم به ارائه NAV آماری خود هستند. NAV آماری یک مبنای مقایسه‌ای است و در آن آخرین قیمت بسته شدن سهام، بدون اعمال تعدیل مدیر منظور شده است.
در شرایطی که مدیر بر روی هیچ یک از قیمت‌های سهام یا اوراق موجود در سبد سرمایه‌گذاری صندوق را تعدیلی انجام نداده باشد، NAV آماری و ابطال باهم برابر و اندکی از NAV صدور کمتر خواهند بود.
چند روز بعد از ثبت درخواست صدور تعداد واحدها مشخص می‌شود؟
با توجه به اینکه در کدام صندوق سرمایه‌گذاری کرده‌اید دو الی سه روز کاری بعد از واریز تعداد واحدها مشخص می‌شود ولی محاسبه سود از روز بعد از واریز وجه صورت می‌پذیرد.
چگونه می‌توان با سرمایه‌گذاری در صندوق دقیقا به همان اندازه واحد که مد نظر است صدور انجام داد؟
با توجه به اینکه وقتی NAV صندوق‌های سرمایه‌گذاری به روز می‌شود روزکاری قبل را نشان می‌دهد لذا سرمایه‌گذار در صورت صدور اینترنتی باید سه روز و برای هر روز ۱۰۰۰ ریال به قیمت صدور اضافه نماید. عدد به دست آمده را ضرب در تعداد واحد و نهایتا مبلغ حاصل را رند و به حساب صندوق واریز کند.
بعد از ثبت درخواست ابطال، مبلغ چه زمانی به حساب سرمایه‌گذار واریز می‌گردد؟
با توجه به اینکه در کدام صندوق سرمایه‌گذاری کرده‌اید یک الی دو روز کاری بعد از ثبت درخواست ابطال وجه نقد ناشی از ابطال توسط مدیر صندوق به حساب بانکی سرمایه‌گذار واریز می‌شود.
درصورت ابطال بخشی از واحدهای سرمایه‌گذاری قبل از پایان دوره، درصد سود تخصیص داده شده به این واحدها چه مقدار خواهد بود؟
برای صندوق‌های با درآمد ثابت با تقسیم سود ماهانه، پیش‌بینی سود برای یک دوره کامل است. یک دوره کامل برای این صندوق‌ها معمولا از ۱۵ ام هر ماه تا ۱۵ ام ماه بعد می‌باشد که البته برای برخی از صندوق این تاریخ از ابتدا یا انتهای ماه است.
برای مشتریانی که وسط دوره وارد صندوق شده و یا از صندوق خارج می‌شوند پیش‌بینی سود لحاظ می‌گردد و سرمایه‌گذار بازدهی محقق شده طی دوره را دریافت نمی‌نماید.
موعد واریز سود صندوق چه زمانی از سال است؟
در صندوق‌های سرمایه‌گذاری تحت مدیریت ۱۵ ام هر ماه مبلغ سود محاسبه شده و در روز ۱۶ ام به حساب سرمایه‌گذاران واریز می گردد. مگر اینکه ۱۶ ام ماه روز جمعه و یا تعطیل رسمی‌باشد که واریز سود به روز بعد از تعطیلات موکول می‌گردد.
چرا بر روی گواهی سرمایه‌گذاری ارزش هر واحد یک میلیون ریال درج گردیده در صورتی که ارزش هر واحد خریداری شده بیشتر از یک میلیون ریال می‌باشد؟
گواهی‌های سرمایه‌گذاری طبق فرمت مورد تایید سازمان بورس و اوراق بهادار چاپ می‌گردد و قابل تغییر نمی‌باشند. ارزش اسمی هر واحد سرمایه‌گذاری ۱,۰۰۰,۰۰۰ ریال است که باید روی هر برگ گواهی درج شود. لذا برای اطلاع مشتری از جزییات سرمایه‌گذاری به خصوص ارزش روز واحدها در زمان صدور، لازم است سرمایه‌گذار به پرینت گردش حساب خود مراجعه نماید.
فرق صندوق قابل معامله با درآمد ثابت که تقسیم سود ماهانه دارد با صندوق قابل معامله با درآمد ثابت که تقسیم سود ماهانه ندارد چیست؟
سود صندوق های سرمایه گذاری با درآمد ثابت به صورت دوره‌ای به سرمایه‌گذاران پرداخت می‌شود. دوره‌های پرداخت سود از قبل تعیین می‌شود که مثلا ماهانه یا 3 ماهه است.
پرداخت سود به این صورت است که در صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت ارزش اسمی هر واحد 100 هزار تومان است که در پایان دوره مثلا یک ماه به 102 هزار تومان می‌رسد. بنابراین 2 هزار تومان سود به شما پرداخت می‌شود و مجددا در ابتدای ماه بعدی ارزش واحد صندوق به 100 هزار تومان می‌رسد و این پروسه باز هم تکرار می‌شود.
به طور کلی می‌توان صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت را از نظر دوره‌های پرداخت سود تقسیم‌بندی کرد. تعدادی از صندوق‌ها؛ سودهای محقق شده را به صورت ماهانه به حساب مشتریان واریز می‌کنند. تعداد دیگری از صندوق‌ها نیز در بازه‌های زمانی 3 تا 6 ماهه این سود را پرداخت می‌کنند. اما در این میان دسته دیگری از صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت نیز هستند که بدون تقسیم سود فعالیت می‌کنند. به این صورت که سرمایه‌گذاران تنها از کانال افزایش خالص ارزش دارایی‌ها و افزایش قیمت واحدهای صندوق (NAV) کسب سود می‌کنند.
